Endometriyozis

Endometriyozis, rahim içi boşluğunu döşeyen "endometrium" hücrelerinin rahim dışında, tüplerde, yumurtalıkta ve bağırsak gibi komşu organlarda ve hatta akciğerlerde yerleşerek oluşturdukları bir klinik durumdur. Endometrium hücreleri hormona duyarlı olduğu için de hormon döngüsündeki inişli çıkışlı süreçten etkilenerek döngüsel şikayetlere yol açar.

Endoemtriozisin nasıl oluştuğu hakkında birçok teori ortaya atılmakta ama en kabul göreni "retrograd mensturasyon" denilen adet kanaması sırasında rahim içindeki endometrium hücrelerinin geri hareketle tüplerden geçip karın boşluğuna dağılması teorisidir. Bu hücreler yerleştikleri yerde yapışıklıklara yok açarak adet ağrılarına, cinsel ilişkide ağrılara yol açabileceği gibi gebelik oluşumunu da zora sokabilirler.

Endometriyozis Belirtileri

1. Kasık ağrısı: Hastaların adete yakın başlayan kasık ağrıları adetle birlikte şiddetlenir ve bu ağrı hayat kalitesini bozacak kadar ve ağrı kesicilere yanıt vermeyecek kadar kuvvetli olabilir. Ayrıca cinsel birleşme de ağrılı olur ki biz buna disparoni diyoruz. Çevre organlardan bağırsak ve mesanenin etkilenmesi ile bağırsak hareketleri, tuvalette boşaltım yapma hastada ağrıya neden olabilir.
2. Çikolata kisti (Endometrioma): Overlere yerleşen endometriyozis zaman içinde, içinde koyu kıvamlı kanı olduğu kist oluşumuna yol açar. Bu kist hem bir ağrı nedeni hem de overdeki yumurta hücrelerine zarar veren bir kısırlık nedeni olabilmektedir. Tedavisi sadece kistin çıkarılması olan bu durum tekrar etme potansiyeline de sahip olduğu için mümkün olduğunca çok küçük boyutlarda iken ve önemli şikayetlere yol açmıyorken yumurtalıkları da korumak adına cerrahi olarak çıkarılmaz.
3. Kısırlık: Endometriyozis gerek yapışıklıklarla tüplerin hareketini bozarak, gerekse yumurta hücrelerine toksik zarar vererek kadınlarda kısırlığın önemli bir nedenini oluşturur.

Endometriyozis Tanısı Nasıl Konulur?

Endometriyozis tanısı çoğu kez hastanın şikayetleri parelelinde, ondan şüphelenilerek koyulur. Eğer overlerde bir çikolata kist görülmüyorsa ultrasonla, röntgenle ya da tomografi ile tanısını koymak mümkün değildir. İleri evre yapışıklıkları olan hastada jinekolojik muayene sırasında rahmin hareketli olmadığını görmek ya da vajen arka üst duvarına dokunulduğunda ağrı hissine tanık olmak tanı koydurmada yardımcıdır. Bazen de tanıdan şüphelenilerek verilen ağrı kesici ilaçları ya da doğum kontrol haplarının hastanın kliniğinde rahatlama sağlaması da tanıyı destekleyici bir durumdur.

Gerçek tanı, doku biyopsisi ile konulur ki bu durum tanısal amaçlı laparaskopilerde yapılabilir .

Endometriyozis Nasıl Tedavi Edilir?

Hastanın şikayetleri ve hastalığın ciddiyetine göre çeşitli tedavi seçenekleri vardır;

1. Ağrı kesiciler: NSAID denilen tipteki ağrı kesiciler bu hastalarda en etkili ağrı kesicilerdir ve şikayetleri düzeltmede yardımcı olabilirler.
2. Hormonal tedaviler: Doğum kontrol hapları, sadece progestinler, GnRH-analogları veya aromataz inhibitorleri denilen ilaçlar östrojen üretimini azaltarak hormona duyarlı dokularda baskılama yaparak şikayetleri azaltabilir.
3. Cerrahi Tedaviler: Gerek çikolata kistlerinin çıkarılması, gerekse yapışıklıkların açılıp nodüler dokuların çıkarılması hastanın şikayetlerini azaltacağı gibi, kısırlık sorunu varsa bu sorunun da düzelmesine olanak sağlayacaktır. Cerrahinin genellikle laparaskopik olarak yapılması tercih edilmekte, bu hem genç hastanın hızlı iyileşmesini sağlarken; hem de dokulara en az zararı vererek cerrahiye bağlı gelişebilecek ek yapışıklıkların ve doku zedelenmelerinin oluşmasına engel olacaktır. Bazen hastanın çocuk beklentisi olmadığında ve daha kesin bir çözüm aradığında o yumurtalıkların ve / veya rahmin çıkarılması da cerrahi tedavi seçeneği olabilir.