Doğum Kontrol Hapları Hakkında Merak Ettikleriniz

Doğum Kontrol Hapları Hakkında Herşey

Doğum kontrol hapları östrojen ve progesteron hormonlarından oluşmuş ilaçlardır ve düzenli alındıklarında çok etkili bir korunma yöntemidir.

Doğum Kontrol Hapları Nasıl Etki Eder?

Haplar 3 yoldan etki eder;

Vücudun hormon dengesini değiştirerek yumurtalıklarınızın yumurta üretmesine engel olur.
Rahim ağzındaki mukusun kalınlaşmasına (yoğunlaşmasına) yol açarak spermin buradan rahim içine geçmesini önleyecek bir bariyer oluşturur.
Rahim içindeki endometrium tabakasını inceltir; bu da yumurta döllense bile rahim içine yapışmasını önler.

Doğum Kontrol Hapları Ne Kadar Etkindir?

Hapla korunan kadınlarda yapılan inceleme, ilacını çok düzenli ve doğru alan her 1000 kadından 1 yıl içinde sadece 3 tanesinin gebe kaldığını göstermiştir. Doğru kullanımdan kasıt ilaç atlamadan her gün alınması ve yeni kutuya geçerken tekrar doğru zamanda başlanılmasıdır. (1 hafta ara verilen ilaçlarda). Eğer doğru kullanılmazsa her 1000 kadından 90 tanesi 1 yıl içinde gebe kalabilmektedir.

Neden Doğum Kontrol Hapını Tercih Etmeliyim?

Etkinliği yüksektir.
Cinsel ilişkiye bir etkisi olmaz.
Adetler daha düzenlidir, ağrısızdır ve kanama miktarı azalır.
Bazı kadınlarda adet öncesi görülen premenstruel sendromu önler.
Sivilce sorunu olan bazı kadınlarda akneyi tedavi eder.
Yumurtalık, kolon ve rahim kanseri riskini azaltır. Yumurtalık kanseri üzerindeki etkisi oldukça belirgindir ve ilaç kesildikten sonra bile devam eder.
Pelvik enfeksiyon riskini azaltır.
Bazı meme hastalıklarından (kanseröz olmayan iyi huylu meme hastalıkları) koruyucudur.

Doğum Kontrol Haplarının Yan Etkileri Var mıdır?

Tüm dünyada oldukça yaygın kullanılan bir doğum kontrol yöntemi olarak doğum kontrol hapı kullanımının birçok kadında hiçbir yan etkisi görülmez. Az bir hasta grubunda rahatsızlıklar tecrübe edilebilir, baş ağrısı veya memelerde hassasiyet görülebilir. Çoğu kez bu etkilerde ilaç başladıktan birkaç gün sonra kaybolurlar. Eğer devam ediyorsa hormon içerikleri farklı ilaçlara da geçiş yapılabilir. Diğer daha nadir yan etkileri; yorgunluk hissi, cinsel istekte azalma, cilt ve duygu durum değişiklikleridir. Birçok hasta ilaçların kilo aldırdığını düşünür; ancak bu etki tam olarak kanıtlanmamıştır. Doğum kontrol hapları bazı kadınlarda kan basıncını yükseltebilir. Bu yüzden hap kullanan kadınların 6 ayda bir tansiyonlarını ölçtürmeleri faydalıdır. Eğer tansiyon ilaçla birlikte devamlı olarak yüksekse hap kullanımı durdurulmalıdır.

İlaca ilk başlandığında adet dışında hafif ara kanama yaşama ihtimali vardır. Bu kanama çok ciddiye alınmamalı ve aynı şekilde ilaca ara vermeden devam edilmelidir. Genellikle 2. kutuda en geç 3. kutuda kaybolacaktır. 3. kutudan sonra hala kesilmiyorsa hekiminize başvurmanızda fayda vardır.

Doğum Kontrol Haplarının Riskleri Nelerdir?

Yaygın inanışın aksine doğum kontrol haplarının ciddi yan etkileri oldukça azdır. Birçok kadın için sağladığı fayda risklerinden daha değerlidir. Hapı kullanan kadınlarda hafif artmış pıhtılaşma riski (tromboz) vardır. Kan pıhtıları toplar damarlarda (derin ven trombozu) veya atar damarlarda (stroke veya kalp krizi) tıkanıklık yapabilir. Bu riskler genellikle ilacın ilk kullanım yılında görülür. Bu yüzden bilinen yüksek pıhtılaşma riski olan hastalar bu ilaçları kullanmamalıdır. Ancak unutulmamalıdır ki gebe kalındığında da artmış olan pıhtılaşma riski hap kullanırken olan artıştan daha fazladır.

Hap kullanımı sırasında şu belirtiler oluyorsa acilen hekiminize görünmeniz gerekir;

Ciddi baş ağrısı ve migren
Bacakta ağrılı şişlik
Kol veya bacakta kuvvet kaybı hissizlik
Konuşma veya görmede ani problemler
Nefes almada zorlanma
Göğüs ağrısı ve nefes alırken batma hissi
Karında kuvvetli ve müphem bir ağrı
Baygınlık

Doğum kontrol hapı kullanmak isteyen kadınlarda kanser konusunda da bazı endişeler vardır. Hap bazı kanser tiplerine karşı korurken bazı tiplerin risklerini de artırabilir. Doğum kontrol hapı kullanımının kadınlarda meme kanseri riskini kesin bir şekilde artırdığı ile ilgili kesin sonuçlu bir çalışma yoktur. Ancak bazı çalışmalarda 8 yılı aşkın hap kullanımında artmış serviks kanseri bağlantısı gösterilmiştir. Nadiren de karaciğer kanseri riskinde artış görülmüştür. Kadınlarda yumurtalık, kolon ve rahim kanseri riskinde azalma olduğu ve bu kanserlerin sık görülen kanserler sıralamasında olduğu göz önünde bulundurulduğunda toplamda kanser riskinde bir azalmadan bile söz edilebilmektedir.

Unutulmaması gereken bir şey de eğer herhangi bir nedenle ameliyat olmanız gerekiyor veya uzun süre hareket edemeyeceğiniz bir kaza geçirmiş iseniz doktorunuza doğum kontrol hapı kullandığınızı derhal bildirmeniz gerektiğidir. Bu gibi durumlarda doktorunuz ilacınızı kesmenizi talep edebilecektir.

Kimler Doğum Kontrol Hapı Kullanamaz?

Birçok kadın doğum kontrol hapı kullanabilir. Eğer sağlıklı, normal kilolu ve sigara içmeyen bir kadınsanız, hap kullanmanız için tıbbi bir engel de yoksa menopoza kadar kullanımına devam edebilirsiniz. 50 yaştan sonra korunma ihtiyacı varsa başka bir yönteme geçilmesinde fayda vardır. Bazı sağlık problemleri olan hastalarda bilinen risklerin artması veya yeni risklerin oluşması ihtimali olduğu için doktorunuzla tüm detayları ayrıntılı bir şekilde konuşarak ideal hasta olup olmadığınızı anlamanızda fayda vardır. Doğum kontrol hapları bazı hastalarda önerilmemektedir, örneğin:

50 yaşın üzerindeyseniz
Vücut kitle indeksi 35 gr/m2 den fazla ise
Sigara içicisi iseniz
Auralı migreniniz varsa
Emziriyorsanız veya 2 aydan küçük bebeğiniz varsa
Bilinen artmış pıhtılaşma riskiniz varsa
Kalp hastalığı için birden fazla risk faktörünüz varsa (sigara, hipertansiyon, obezite, şeker hastalığı, ileri yaş)
Hipertansiyon hastasıysanız
Dolaşım sisteminiz ile ilgili bir probleminiz varsa
Damar tıkanıklığı hikayeniz varsa
Birinci dereceden akrabalarınızda 45 yaş altında geçirilmiş damar tıkanıklığı hikayesi varsa
Bir operasyon veya geçirilmekte olan bir hastalık için uzun süre hareketsiz kalacaksanız
Koroner arter hastalığı veya felç öykünüz varsa
Kalp kapak hastalığınız varsa
Kalp ritim bozukluğu - atrial fibrilasyon hastasıysanız
Meme kanseri hastasıysanız
Karaciğer yetmezliğiniz varsa
Safra kesesi hastalığı veya kolestaz varsa
Antifosfolipid antikor pozitif SLE hastasıysanız
Karaciğer enzimlerini hızlandırıcı ilaçlar kullanıyorsanız; antiretroviral ilaçlar, bazı antibiyotikler, St.John's wart ve antikonvulzifler

Doğum Kontrol Hapları Nasıl Kullanılıyor?

Her biri farklı doz ve yapıda östrojen ve progesteron içeren bir çok farklı markada hap vardır. Her birinin kullanım talimatı içerisindeki bilgilendirme broşüründe detaylı olarak yazmaktadır. Başlamadan önce mutlaka bu bilgilendirmenin okunması önerilir. Doğum kontrol hapları 2 gruptur ya 21 günlük yada 28 günlük ilaç içerirler.

21 Günlük Standart Doğum Kontrol Hapları

Çoğu haplar 21 günlük kullanıma göre ayarlanmıştır. İlk başlangıcı adetin ilk veya 2. gününde yapmakta fayda vardır. Bu sizin aynı ayda korunmaya başlamanızı sağlayacaktır. Ama eğer adetin ilk 3 günü dışında başladıysanız o ilk ay ek bir korunma yöntemi daha kullanmanızda fayda olacaktır. 21 gün boyunca her gün ortalama hep aynı saatlerde hapları aldıktan sonra bir kutu bitince 7 günlük ara verilmektedir. 7 günlük ara bittikten sonra yeni kutunun ilk ilacına başlamak gerekir. Bu 7 günlük arada genellikle adet kanaması başlayacaktır. Nadiren yeni kutunun ilk günlerinde de başlayabilir adet. 7 günlük ara sırasında başka bir korunmaya gerek yoktur, korunma etkisi devam etmektedir. 7 günlük aradan sonra kanamanız devam etsin ya da etmesin yeni kutuya mutlaka başlanması gerekir.

Kesintisiz 28 Günlük Haplar

Bunların çoğunda 21 günlük ilaç hormon içeren 7 tanesi de hormon içermeyen haplardan oluşur. Bu haplardaki amaç 7 günlük aradan sonra ilaca tekrar başlamanın unutulmaması ve bir kutu biter bitmez yeni kutuya başlanmasını sağlamaktır.

Hapımı Unutursam Ne Olur?

Doğum kontrol hapının alınması atlanırsa yumurtalıklar hormon ve yumurta üretmeye başlar ve gebelik oluşabilir.

Eğer bir tableti atladıysanız fark eder etmez unuttuğunuz hapı hemen alın. Bu da aynı gün iki ilaç almak anlamına gelmektedir. Diğer günler yine eskisi gibi devam edilecektir. Ekstra bir korunma yöntemine gerek kalmayacaktır ve kutu bittiğinde 7 günlük ara yine eskisi gibi verilecektir.

Eğer 2 veya daha fazla hap atlandıysa fark ettiğiniz gün 2 tane ilaç kullanın ertesi gün kaldığınız yerden günde 1 tane alın; ama sonraki 7 gün ek bir korunma yöntemi (kondom) kullanın. Eğer 2 veya daha fazla ilacı almayı ilk hafta unuttuysanız ertesi günü hapı kullanmanızda fayda vardır.

7 günlük aradan sonra ilacı başlamanız gerekenden 2 veya daha fazla gün geciktirdiyseniz yine ilişki sonrası ertesi günü hapı almanızda fayda vardır.

Kusma veya İshal Hapın Etkisini Azaltır mı?

Eğer ilaç aldıktan sonra 2 saat içinde kustuysanız o hapın emilimi azalacaktır. Bulantı geçip kendinizi iyi hissettiğinizde o gün bir ilaç daha alın. Eğer kusma o gün devam ediyorsa hapı o gün unutmuş gibi davranıp ertesi gün 2 tane alabilirsiniz. Hafif ishal ilaç emilimini olumsuz etkilemez; ama ciddi ishal varsa bu durumda da kusmadaki gibi ertesi gün 2 ilaç almanız gerekir.

Doğum Kontrol Hapları Diğer İlaçlarla Etkileşime Girer mi?

Hapların birçok ilaçla olumsuz bir etkileşimi olmaz; ancak etkinliğini azalttığı veya artırdığı ilaçlar da vardır. Bu yüzden ilaç alınmadan önce prospektüsünden doğum kontrol hapları ile olan etkileşimi hakkında bilginin okunmasında fayda vardır. Örneğin epilepsi ve tüberküloz ilaçları hapların etkinliğini azaltmaktadır. Bitkisel bir takviye olan St.Johns Wart da aynı şekilde doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltır. Antibiyotiklerin çoğu (rifampicin hariç) doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltmaz. Dolayısıyla her ikisi birlikte güvenilir bir şekilde alınabilir.

Ya İki Kutu Arasında Adet Olmazsam?

Doğum kontrol haplarında 1 haftalık arada ya da 28 günlük ilaçlarda son haplara yaklaşırken adet kanaması olur. Çoğunlukla adet olmasını bekleriz; ama bazen adet kanaması gerçekleşmeyebilir. Bu anormal bir durum değildir. Eğer ilacınızı o ay düzenli aldığınızı biliyorsanız, atlamadıysanız kusma veya ishal olmadıysa büyük bir ihtimalle gebe değilsinizdir. Ancak;